naar de (varkens)hemel

In 2019 kreeg ik mijn moeder voor het laatst mee naar buiten; ik haalde haar in Gorcum op voor een bezoek aan de Familie Bofkont in Amstelveen. Het kostte haar ontzettend veel moeite om de autorit uit te zitten en daarna de wandeling over het boerenerf te maken. Weer huiswaarts rijdend vroeg ik me zelfs af of de excursie geen strafoefening was geweest voor de oude dame.
Een paar dagen later ontving ik haar overpeinzingen per mail. En het tegendeel bleek waar. Ze had intens genoten, wilde nooit meer vlees eten en werd meteen donateur van de Familie Bofkont. Elke gedachte was zorgvuldig onder woorden gebracht. Met verfijnde pennenstreken vatte ze onze trip samen. Het verschil tussen mijn moeders binnenwereld en haar gedrag was gigantisch; van binnen een helder poëet, van buiten een onredelijke peuter die uitblonk in afzeggen. Die afgelopen vier jaar werden steeds meer een lijdensweg. Ik probeerde haar te motiveren om naar buiten te gaan; nee. Soms stuurde ik berichtjes van inspirerende ouderen; gezien. Mijn bezoekjes aan Gorcum werden korter. Nu ik het leven – tegenslagen ten spijt – steeds meer koesterde, scheen het me onbegrijpelijk dat je je leven zó hardgrondig kon afwijzen als zij deed. Het leek of haar wroeging over het verleden met de dag groeide – ook al zwoeren wij dat blunders van vroeger vergeven waren. Voor haar niet; het begon juist steeds meer te borrelen. John bood aan af en toe een gesprek met haar te hebben; na 1 keer stopte ze daar mee; nee. Elk aanbod van verbinding leek een bedreiging voor haar.
Mijn zus bleef als mantelzorger in de buurt en nam zorgtaken op zich. Waar ik weerzin voelde, toonde mijn zus vooral compassie. Waar ik naast mijn werk tijd tekort kwam, bleek mijn zus over een flexibele agenda te beschikken. En zo rommelde het vier jaar door. Tot vorige week. De opeenstapeling van kwaaltjes en alle nee’s tegen medische zorg werden te veel. Na een laatste controle gaf de huisarts zijn ja: er werd palliatieve zorg opgestart. Amper een dag later overleed Annie, 83 jaar oud.
Naast alle vraagtekens waarmee ik achterblijf: wie was deze vrouw eigenlijk? is er ook berusting en dankbaarheid. Mijn moeder was geen warme ma voor een knuffel, maar wij kregen een heel rijke basis mee; oog voor kunst, modeplezier, grenzeloos koken, geschiedenis, literatuur, muziek van alle werelddelen. Wat hebben we veel meegemaakt, wat hebben we veel gelachen!
Ja, ik heb de ogen uit m’n kop gejankt om wie ze niet kon zijn voor mij; er ontbrak veiligheid, betrouwbaarheid, stabiliteit – nogal wat randvoorwaarden om lekker kind te zijn. Maar nu, de balans opmakend, kan ik met recht zeggen: het is goed dat mijn ouders rust hebben. En hoewel ik ze regelmatig vervloekt heb, waren ze precies de juiste ouders.
Dit is een zin die we bij de ordeningen in Systemisch Werk vaak gebruiken. En kijkend naar deze foto twijfel ik: mijn moeder staat op haar trouwdag namelijk aan de rechterzijde van haar man, in plaats van links van hem (wat de gezonde positie is). En de ouders van Annie staan schuin achter haar, maar de moeder van Otto staat helemaal los van het groepje, ver weg van haar zoon, armen over elkaar…misschien daarover later meer.