onverwacht gestorven

Een vriendin is dood. Zomaar, geheel onverwacht, zo meldt de rouwkaart. Minutenlang staar ik ongelovig naar haar naam. Het kan niet waar zijn; mede omdat ze in mijn hoofd zo volop leeft. Slechts een paar weken geleden mailde ze mij: ik lees met veel plezier je stukjes, laten we in de kerstvakantie afspreken. Ja, oké, ik kom gauw bij je langs. Zo ging dat. Soms zagen we elkaar een paar jaar niet. In een bepaalde periode zagen we elkaar juist regelmatig. Ze leefde mee met de geboorte van mijn oudste zoon. Ze toonde me – onbewust – wat een huwelijk was. En ze vertrouwde me iets toe bij de dood van haar man, in 2003. Een geheim. Toen ze het vertelde, na zijn overlijden, werden we allebei stil. En ze slikte. “Jij bent de enige die dit weet.” In zekere zin betekende dit dat wij niet zulke goede vriendinnen waren. Pijnlijke geheimen vertrouw je soms toe aan mensen die niet rechtstreeks in je leven zijn. Aan de andere kant vond ik het een blijk van vertrouwen dat ze dit deelde, onbevangen. En ik besloot er een verhaal van te maken. Omdat het mij leerde hoe ongelofelijk complex lange liefdesrelaties zijn. En kunnen breken op één enkele zin, een gebaar, een misverstaan woord. Ooit. Zo hebben wij het afgesproken, met onze blik van verstandhouding.
Afgelopen zomer maakten we een uitstapje, in een jaren ’50 sfeer, naar de Apenheul. Museums trokken haar niet, het liefst ging zij ‘op schoolreis’. En de Apenheul stond op haar verlanglijstje. Zij was een vrouw van lijstjes en rituelen. Dit jaar was ik opnieuw van plan haar uit te nodigen voor een dagje op stap. Wat zou ze gekozen hebben? In de Apenheul trakteerde zij ons op een ijsje. En we hadden pret, de hele dag, over de fratsen van allerlei apen. Achteraf denk ik, nu ik naar de foto’s kijk: hier had ze nog een half jaar. En 2013 is nog zo jong, en nu al vol geluiden in mijn hoofd; het geluid van haar stem, zangerig, druk, streng, bewogen, emotioneel, moedig, zorgzaam, liefhebbend, op late leeftijd de liefde nog ontdekt (zo vertrouwde ze mij ook toe). Al die geluiden in mijn hoofd: ook dat is liefde. Hoe mijn geheugen werkt. Maar toch, ik hoop dat het geen rumoerig jaar wordt.