Orange and inmates

In vergeten uren kruip ik weg in Ik kom terug, van Adriaan van Dis. Een vlijmscherp eerbetoon – of literair graf – voor zijn moeder. Ik hou van zijn schrijfstijl en van zijn manier van: pijn aanraken. Hij spaart de oude dame niet, schuurt langs familiegeheimen, ramt af en toe raak, en vilt de moederliefde waar nodig. Ik hou daarvan. Niks toedekken. Niks mooier voordoen – terwijl uitgerekend hij zo’n mooie, deftige heer is. Op aanraden van Van Dis las ik de afgelopen weken ook het boek Met andere woorden, van Jhumpa Lahiri. Van Dis interviewde haar in de boekenweek afgelopen maart. Jhumpa Lahiri was in de USA al een immigrant, maar een aantal jaar geleden verhuisde ze met haar gezin naar Rome, en ontdekte hoe haar gestuntel met het Italiaans exemplarisch was voor haar gevoel van verloren zijn in een nieuwe cultuur. Het boek is een dagboekachtig verslag van het spreken, denken, en schrijven in het Italiaans.
Ja, daar passen altijd mijn eigen vragen bij. Zoals: welke taal drukt uit wat ik voel. Hoe zeg ik wat me lief is, en welke klank heeft bitterheid?
Toen attendeerde iemand me op de serie Orange is the new black. Ik logde in bij Netflix en verdween avond aan avond in een vrouwengevangenis anno 2015. Een overdaad aan harde dialogen, lesbo seks, en mentale spelletjes van de directie met de inmates. Het kwam me ergens bekend voor. Een hiërarchie van naar boven toe likken, en naar onderen toe van je af slaan. Elkaar pootje haken met een vriendelijk knikje.
Een bevriende collega kijkt me soms veelbetekenend aan: meid, dit schreeuwt om een boek, alsjeblieft, beschrijf ons, leg het vast voor later. Misschien… maar dan moet ik als immigrant eerst de azijn-taal leren, vloeiend kunnen denken en schrijven in het Azijns. Intussen wachten er twee daverende seizoenen Orange is…. En een kast vol nog-te-lezen-literatuur, met evenmin een opbeurend mensbeeld. Laat de heerlijke regenzomer maar beginnen.