de achteruitkijkspiegel

Het is moeilijk een leuke foto van mijn vader te vinden. Meestal maakte hij de foto’s en bleef onzichtbaar – althans fysiek. In zijn onderwerpkeuze zie je zijn persoonlijkheid. Op zijn eigen website kun je al zijn werk bekijken. Ik heb door zijn prenten en lino’s gebladerd. Hij maakte soms portretten van zichzelf: als een clown met een gespleten gezicht.
Hier zijn we ergens in Wales, 1973. Hij leunt uitdagend tegen een wachthuisje. We lopen er allemaal flodderig bij, geheel in de tijdgeest. Ik denk dat hij op Frank Zappa wilde lijken. Hij droeg ook vaak een uitdagende cowboy hoed.
Ook voor hem geldt: in hart en ziel was hij meer kunstenaar dan vader. Praktische vragen van mij beantwoordde hij wel, maar ik herinner me geen lieve knuffels. Zo populair als hij was bij zijn leerlingen – hij verdiende zeker 40 jaar lang de kost als docent Engels – zo getroebleerd raakte hij met ons. Ze zeggen weleens: bij de loodgieter thuis lekt het. Nou, bij deze pedagoog thuis donderde het. Hij joeg mijn oudere zus jong het huis uit met knallende ruzies. En mijn muzikale broer verstopte zich regelmatig in zijn muziekkamer, vanwege de rake klappen die soms vielen.
Mijn pay-back kwam later, toen ik eindelijk de hoop had losgelaten dat het nog iets zou worden. Kinderen kunnen hun leven lang op zoek blijven naar de bevestiging van hun ouders. In een van onze laatste ontmoetingen hield hij vol dat we een heel leuke jeugd hadden gehad. En ik zei, ik denk van niet. Daar wilde hij niet over horen. Dus schreef ik het op.
In een boek.
Toen begon hij me te mijden. Wat nog niet eenvoudig was, omdat we buren waren geworden. Hij woonde – dankzij mijn voorspraak – in het prachtige dubbele benedenhuis in dit portiek, onder mijn appartement. Met kerstmis gingen mijn broer en zus bij hem eten. Tussendoor kwamen we elkaar tegen bij de brievenbussen in de hal. Rond mijn verjaardag mailde hij me. Hij wilde me een boek kado geven. En ik schreef terug: eigenlijk heb ik geen behoefte meer aan contact.
Maanden later, een paar dagen voor zijn dood, stond hij opeens verstijfd in de hal met een pakketje, en vroeg mij mompelend: is deze bestelling voor jou? De naam van zijn vrouw stond duidelijk op het adreszegel. Op de volgende zaterdag kreeg hij een hartstilstand, terwijl ik in mijn keukentje boven een taart stond te bakken. Hij had altijd gezegd dat de dood een sluipmoordenaar was die je te slim af moest zijn.
Die week bakte ik nog vier prachtige taarten, allemaal verschillend, voor de uitvaart. Het was fijn om iets te doen voor de man met wie ik niet kon praten. Bij de begrafenis zat ik apart, met mijn moeder, mijn zonen, en een paar vrienden. Er waren veel oud-leerlingen uit de jaren ’70 en ’80, die hem na al die jaren dankbaar waren, omdat hij hen had aangespoord het leven te vieren. Dat kon hij als geen ander.
Het deed me goed om te horen.
Als de sluipmoordenaar een ander portiek had gekozen, zou ik hem op een zonnige dag hebben gezegd dat alles oké is – met hem en mij, bedoel ik. Dat was ik vast van plan. Maar dat is achteraf bezien, in de achteruitkijkspiegel.