lieve vrede

Als ik de kamer binnenkom, zit zij op de rand van het bed. We zijn allebei perplex en wachten een moment. Dan begroeten we elkaar, met omhelzing en tranen, ze zegt: het begint nu pas tot me door te dringen, ik ga dood. Een zwart spoortje mascara trekt over haar wang.
Zij is een jeugdvriendinnetje, in bepaalde periodes trokken we veel op, en in andere raakten we elkaar uit het oog. We waren gewoon druk met beleven van ons pad: nood en lot. Zij was ondernemend en avontuurlijker dan ik, werkte enige tijd in het buitenland – wat klonk dat gaaf. Ik voedde twee zonen op, misschien was dat in haar ogen juist stoer.
Een paar jaar geleden kregen we weer contact, via Facebook. Ik zag nu en dan een alarmerend, maar steeds vrolijk, bericht over gezondheidsperikelen. Sussende woorden dat het meeviel. Een klein infarct, een onderzoek hier of daar. De uiteindelijke diagnose: longkanker.
Vandaag bezoek ik haar in het Hospice van onze jeugd-woonplaats, waar ze ligt om enigszins tot rust te komen. Ze praat moeizaam: het is zo’n herrie in mijn hoofd. En ook: ik sta pas aan het begin, geen idee hoe dit moet.
Mijn puppy mag op bed; die hobbelt over de dekens en ploft neer aan haar voeten.
We praten de mijlpalen bij: wonen je kinderen nog thuis, hoelang werk je daar, waar leerde je je man kennen en ben je gelukkig getrouwd?
Zij straalt: ja, gelukkig getrouwd.
Ik zeg: ik ben al tien jaar alleen.
Ik zie een heel zieke vrouw èn, tegelijkertijd, het vrolijke meisje met wie ik speelde. Verkleedspelletjes in het kasteel van mijn ouders. Vieze spelletjes met elkaar. De hort op met jongens. Experimenteren met spirituele ervaringen. De ontdekking van literatuur; boektitels uitwisselen en mijmeren over verhalen.
Ze zegt: ik heb jouw boek ook gelezen. Grotendeels autobiografisch? Ja, dacht ik al. Heel mooi. Jij schrijft de waarheid. Ook in je blogs, dingen die waar zijn.
Ik slik, juist in mijn blogs weeg ik elk woord immers tien keer, en bij twijfel luidt de conclusie meestal: schrappen. Omdat de waarheid een gemene, leugenachtige zak is. De waarheid kronkelt zich in allerlei bochten om te ontsnappen, en je zou ‘m soms in elkaar willen slaan. De waarheid is meestal slechte tijding die schade toebrengt. Jarenlang was ik er dol op, omdat ik vond dat alles gezegd moest zijn.
Nu moet ik denken aan de tekst van Huub Oosterhuis, gezongen door zijn dochter:

Ik zou een woord willen spreken
Dat waar en van mij is
Dat draagt wie ik ben,
dat het houdt,
Ik zou een woord willen spreken
Dat rechtop staat als mens die mij aankijkt en zegt
Ik ben jouw zuiverste zelf,
Vrees niet, versta mij, ik ben, ik ben

Tja, wie is ons zuiverste zelf, vraag ik me af, terwijl zij terugzakt in de kussens. En ik knik. In de mijlpalen die we doornemen, zitten zoveel hiaten. We hebben geen tijd. Spreken gaat moeilijk, door een uitzaaiing in de hersenen, maar ook door de benauwdheid. Daarom heb ik een dik schrift gemaakt vol met plaatjes uit tijdschriften. Daar heb ik wat herinneringen bij geschreven. Een poging om iemand te portretteren: recht te doen.
Zodra de arts komt, ga ik met haar moeder naar het balkon. ‘Dat is ook van hier,’ vertelt ze met een blik naar beneden, waar een vrouw in een mooie bloementuin werkt. Dit hospice draait geheel op vrijwilligers en sponsoren. Het is een hof van lieve vrede, waar de waarheid even zijn kop moet houden. Zomaar in een winkelstraat, ingeklemd tussen schouwburg en voormalige muziekschool.